|
(Агар тойилсангиз) Яъни, Исломга тўла, бутунича киришдан ўзларингни олиб қочдинглар. Тойилиш сўзи аслида йиқилиш маъносини англатади. Бу ерда мажозан шу маънода келяпти.
فَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
(билингизки, албатта Аллоҳ қудратли, ҳикматли зотдир) Яъни, Аллоҳ Ўз ишига Ғолибдир. Унинг сизлардан интиқом олишига ҳеч нарса тўсқинлик қила олмайди. У ҳар бир ишни ҳикмат билан қиладиган Зотдирки, сизларни азоблаши ҳам беҳикмат эмасдир, ҳақли тарзда юз берадиган ишдир. Оятнинг мантуқи мана шу. Унинг мафҳуми эса мана бундай: Агар сизлар Исломга тўла, бутунича киришдан бўйин товлайдиган бўлсангизлар, Аллоҳ сизларга жуда қаттиқ ва айни пайтда ҳақли жазо беради.
5.
هَلْ يَنظُرُونَ
(Улар боқмайдилар) Нафий маъносидаги истифҳом. Яъни, кўрмайдилар.
إِلاَّ أَن يَأْتِيَهُمُ
(магар уларга келадида) Яъни, магар уларга Аллоҳнинг уларни азоблаш ҳақидаги фармони келади. Бу ерда мажоз бил-измор – дилда сақлаш қоидаси ишлатиляпти. Аллоҳ Таолонинг мана бу оятлари ҳам шу қабилдандир:
أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ
– „Парвардигорингизнинг амри — азоби келишини…“. [16:33]
فَجَاءهَا بَأْسُنَا
– „уларга азобимиз келди“. [7:4]
Араблар, амир етиб борди, деб қўядилар. Аслида амир эмас, унинг элчиси ёки фармони етиб борган бўлади. Мана шу мажоз бил-измор – дилда сақлаш қоидаси бўлади.
Шу билан
هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن يَأْتِيَهُمُ اللّهُ فِي ظُلَلٍ مِّنَ الْغَمَامِ
(Улар (ҳақ йўлни инкор этувчилар қиёмат кунида) боқмайдилар, магар уларга булутдан бўлган соябон остида Аллоҳ (ҳисоб-китоб учун) келади-да) деган гап Аллоҳнинг фармони булутлардан бўлган соялар билан бирга келганда, деган маънода бўлади. Бу ердаги (فِى ) ҳарфи (مع ) яъни, бирга маъносидадир. Масалан, араблар, аскарнинг ичида амир ҳам келди, дейишади. Бу гапдан амирнинг аскар билан бирга келгани тушунилади. (ظُلَلٍ ) сўзи зилла сўзининг кўплиги бўлиб, юқоридан тушиб турган соя маъносида.
Шундай қилиб, бу ердаги маъно мана бундай бўлади: Улар Исломга тўла, бутунича кирмаганлари туфайли Аллоҳнинг уларни
181-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208